Het doel van deze website

Welkom op mijn website over de tantrische filosofie en spiritualiteit van het non-duale Shaivisme. Hier vind je informerende artikelen en verdiepende beschouwingen over deze fascinerende traditie die rond het jaar 1000 n.Chr. floreerde in de Kasjmirvallei van het Himalayagebergte.

Op deze website probeer ik het non-duaal Shaivisme op een persoonlijke, eigentijdse en niet-sektarische wijze te benaderen. Persoonlijk ben ik ‒ maar wie ben ‘ik’? ‒ overtuigd van de immense waarde van non-duale spiritualiteit in het algemeen en de Shaivitische variant daarvan in het bijzonder. Maar tevens ben ik ervan overtuigd dat er niet slechts één Pad is naar het doelloze doel van de non-duale Verlichting. Uiteindelijk leiden alle wegen naar Rome, zogezegd. Het tantrische pad van het non-duale Shaivisme is slechts een van de vele wegen naar Verlichting. Het is mijn favoriete pad, maar dat zegt misschien meer over mij als persoon dan over deze traditie. Uiteindelijk gaat non-duale Verlichting om het samensmelten van het individu met de ene, alomvattende Werkelijkheid die taal en denken te boven gaat. Taal en denken brengen onderscheidingen aan, ze verdelen de wereld in hokjes: “dit is niet dat”. De ene Werkelijkheid is echter non-duaal, één alomvattend Geheel, en daarom niet in taal of denken te vangen. Woorden en concepten kunnen weliswaar in de juiste richting wijzen, maar het doelloze doel ‒ die ene, alomvattende Werkelijkheid ‒ écht be-grijpen kunnen ze niet. In die zin is de non-duale Verlichting, de eenwording met die Werkelijkheid, “de vrede Gods die alle verstand te boven gaat” (zoals Paulus zegt in de Brief aan de Filippenzen). En dat is nu precies het probleem met alle tradities van non-duale spiritualiteit, of het nu gaat om Advaita Vedanta, Boeddhistische scholen als Zen en Dzogchen of Westerse vormen als Neoplatonisme en Spinozisme. Het gaat steeds om een cultureel bepaalde uitdrukking in woorden en concepten van Dat wat alle culturen, alle woorden en alle concepten te boven gaat. Elke traditie maakt daarbij gebruik van de conceptuele en beeldende hulpmiddelen die in de desbetreffende cultuur te vinden zijn. Die historisch bepaalde culturele vorm waarin non-duale spiritualiteit gegoten wordt is enerzijds onvermijdelijk (want als mensen kunnen we niet anders dan vanuit een bepaalde cultuur over non-dualiteit spreken), maar deze culturele vorm moet tegelijk ook gerelativeerd en uiteindelijk losgelaten worden. Doen we dat niet, dan wordt non-duale spiritualiteit dogmatisch en sektarisch. Dan gaan we dingen zeggen als: “Krishna is de Ene Werkelijkheid, de Bhagavad Gita is Zijn enige openbaring en het chanten van “Hare Krishna” is de enige Weg naar Verlichting…” De culturele vorm waarin een traditie van non-duale spiritualiteit ontstaan is, moet dus niet al te serieus genomen worden. Het gaat erom om datgene in die culturele vorm te zien wat boven de relativiteit van de historisch bepaalde cultuur uitwijst naar het Absolute zelf, naar Dat wat alle tijd, alle ruimte, alle woorden, alle concepten te boven gaat. Zo zal er op deze website ook gekeken worden naar het non-duaal Shaivisme. Ook deze traditie is immers ontstaan in een historisch bepaalde cultuur, een zijtak van de bredere Hindoe-cultuur, namelijk de middeleeuwse cultuur van de Shaivieten in India die Shiva en/of Shakti aanbidden als hoogste God(in). En hoe boeiend deze bijzonder rijke cultuur ook is en hoe goed de Shiva- en Shakti-mythologie zich ook leent voor het articuleren van non-duale wijsheid, uiteindelijk moeten we ook bij deze traditie de historisch bepaalde en irrelevante culturele vorm afpellen van de universele kern van waarheid die deze traditie ontegenzeggelijk bezit.

Ik zal dus niet dingen zeggen als: “Shiva is letterlijk het Absolute en zonder de mantra Om namah Shivaya (“Om, ik buig voor Shiva”) kun je geen Verlichting bereiken…” Wat ik wel zal zeggen zijn dingen als: “De dynamische, vibrerende, ja seksuele relatie tussen Shiva en Shakti is een belangrijke vingerwijzing naar de dynamiek van non-duaal Bewustzijn en naar de waarde van de intermenselijke liefde en seksualiteit als weg naar non-duale Verlichting…” Overigens zeg ik niet dat het gemakkelijk is om in het non-duaal Shaivisme de irrelevante culturele vorm af te pellen van de tijdloze kern van waarheid die het bevat. Zeker in deze traditie lopen culturele vorm en tijdloze waarheid zo door elkaar dat het soms nagenoeg onmogelijk is om ze uit elkaar te houden. Zijn de tantrische mandala’s en mantra’s die in deze traditie veelvuldig gebruikt worden als bevoorrechte middelen (upaya’s) om Verlichting te bereiken inderdaad bevoorrecht, of behoren ze tot de irrelevante culturele vorm? Zit er een kern van waarheid in de man-vrouw dualiteit die besloten ligt in de aanduiding van het Absolute als de dynamische eenheid van Shiva en Shakti, of is dit irrelevante culturele vorm? We kunnen soortgelijke vragen ook stellen ten aanzien van de typische taal-mystiek, de talloze lagere godinnen, de tantrische chakra- en kundalini-yoga en andere details die kenmerkend zijn voor het non-duaal Shaivisme.

Ik pretendeer hierbij zeker niet de waarheid in pacht te hebben. De lezer moet hierin zijn of haar eigen weg vinden. Wel wil ik iets overbrengen van de fascinerende schoonheid van deze unieke traditie van non-duale spiritualiteit. Bepaalde details van deze traditie zijn misschien al te historisch en cultureel bepaald, maar vaak zijn het juist deze details die het non-duaal Shaivisme z’n eigen fascinerende schoonheid geven. Het is juist deze fascinerende schoonheid, deze couleur locale van het Shaivisme, die ons kan motiveren om in het cultureel-bepaalde kader van deze traditie verder te zoeken naar de tijdloze, cultuurloze Waarheid van het non-duale Bewustzijn. Daarom zullen beide aspecten van het non-duaal Shaivisme op deze website aan bod komen, zowel de tijdloze kern van waarheid die deze traditie volgens mij bezit als de historisch bepaalde culturele details die deze traditie z’n unieke charme geven. De lezer moet daarin z’n eigen schifting maken… Om namah Shivaya!